De winterkoning is wel één van de kleinste vogeltjes in Europa. Hij ziet er grappig uit met een bol lichaampje en een zeer kort staartje, dat bijna altijd rechtop wordt gehouden. Hij wordt het meest gezien tijdens het voedselzoeken. Dat gebeurt op de grond en daarbij beweegt het vogeltje als een muisje tussen hoge planten door. In onze tuin komt hij maar zelden op de voertafel af en als hij komt is dat meestal maar voor heel even. De winterkoning behoort tot een aparte familie zangvogels: de winterkoningen (Troglodytidae) en is daarvan de enige vertegenwoordiger in Europa.
Dit zeer kleine vogeltje hoor je vaker dan dat je hem ziet. Niet omdat het dier zo schuw is, in tegendeel, van menselijke aanwezigheid trekt hij zich niet veel aan, maar omdat het dier klein is en zich onopvallend door gebladerte begeeft. Het zit bijvoorbeeld graag in grotere oudere coniferen. Zijn naam dankt hij aan het feit dat zijn parelende liedje vaak nog midden in de winter is te horen. Alleen in zeer strenge winters treedt een duidelijke 'stille' fase op. Op mijn voertafel heb ik zelden een winterkoninkje kunnen betrappen.
De winterkoning is een klein rond vogeltje van net iets meer dan 9 centimeter met een piepklein wipstaartje. Het vogeltje zingt ook vaak 's winters of heel vroeg in het voorjaar, vandaar de naam. Het bolvormige nest wordt in struiken, heggen en bomen gemaakt en er worden vijf tot zeven eieren uitgebroed. Voor zo'n klein vogeltje is de broedtijd best lang: ongeveer 14 tot 16 dagen. De jongen blijven tot bijna drie weken op het nest. De vogel komt overal voor waar je dicht struikgewas vindt. Het dier leeft uitsluitend van insekten en komt in geheel Europa voor (ja, is zelfs op IJsland een standvogel). De vogel is niet erg schuw, maar trekt zich vanwege zijn dieet niet veel van menselijke activiteiten aan.
